"Uproś nam, aby "pałały nasze serca", jak owym uczniom z Emaus, gdy Chrystus będzie do nas przemawiał, gdy będzie nam "otwierał Pisma" (por. Łk 24,32), aby "wielkie sprawy Boże" (por. Dz 2,11) stawały się w nas i przez nas na nowo udziałem pokolenia, które wkracza w trzecie tysiąclecie dziejów."

 Przemówienie do uczestników VI ŚDM

Częstochowa, 1991-08-14

1. "Błogosławione łono, które Cię nosiło, i piersi, które ssałeś" (Łk 11,27).

Wraz z wami wszystkimi, którzy zgromadziliście się tutaj z różnych krajów i kontynentów - z wami, młodzi - pozdrawiam Jezusa Chrystusa. Pozdrawiam w Nim Syna Bożego, Słowo Przedwieczne Ojca. Pozdrawiam Syna Maryi tymi samymi słowy, jakimi pozdrowiła Go owa kobieta spośród rzeszy, gdy nauczał. Pozdrawiam Jezusa Chrystusa, błogosławiąc Jego Matkę-Dziewicę, błogosławiąc Jej macierzyństwo. Poprzez to dziewicze macierzyństwo Syn Boży stał się jednym z nas.

Stał się naszym Mistrzem i naszym Bratem, ażeby przez krzyż na Golgocie mógł być naszym Odkupicielem. Ażeby w zmartwychwstaniu objawić moc Ducha Świętego, który "daje życie" (J 6,63). Dzięki tej ożywiającej mocy Boga "zostaliśmy nazwani dziećmi Bożymi: i rzeczywiście nimi jesteśmy" (1 J 3,1).

2. "Błogosławione łono, które Cię nosiło, i piersi, które ssałeś".

Wypowiadam wraz z wami to pozdrowienie u stóp Jasnej Góry, na progu sanktuarium, które wpisało się głęboko w dzieje jednego narodu, a równocześnie otwiera się szeroko w stronę wszystkich narodów i ludów Europy i całego świata. Wy, młodzi, wiecie już o tym dość dużo. Wielu z was nie jest tutaj po raz pierwszy. Zwłaszcza w ostatnich latach znajdowaliście tutaj drogę na szlakach pieszych pielgrzymek, bardzo często z pielgrzymującymi na Jasną Górę waszymi rówieśnikami z Polski.

Was wszystkich dzisiaj najserdeczniej pozdrawiam. A chciałbym, tak jak owa kobieta z Ewangelii, pozdrowić wasze matki i waszych ojców, wasze rodziny, wasze młodzieżowe wspólnoty, wasze ojczyzny. Pozdrawiam wespół z wami waszych pasterzy, przewodników i animatorów.

3. Od roku 1984 rozpoczęła się w Kościele tradycja Światowego Dnia Młodzieży. Wyruszając z placu św. Piotra w Rzymie pielgrzymujemy wspólnie przez świat. Nasz szlak pielgrzymi zaprowadził nas naprzód ku południowi Ameryki, do Buenos Aires. Po dwóch latach wróciliśmy na wschodni brzeg Atlantyku, przyjmując zaproszenie gościnnego sanktuarium Santiago de Compostela w Hiszpanii. Rozwój wydarzeń na starym kontynencie europejskim sprawia, że dzisiaj, znów po dwóch latach, jesteśmy w Częstochowie na ziemi polskiej.

Trzeba, ażeby to, co przez długie dziesięciolecia było na tym kontynencie rozdzielone przemocą, zbliżyło się do siebie. Ażeby Europa dla dobra całej ludzkiej rodziny szukała na przyszłość jedności, wracając do swych chrześcijańskich korzeni. Te korzenie znajdują się na Zachodzie i na Wschodzie. Od Zachodu (w Composteli) przesunęliśmy się bliżej Wschodu, choć jeszcze jesteśmy w centrum Europy. Chodzi o to, że przyszłość należy do was, do młodych. A chodzi właśnie o tę naszą wspólną przyszłość.

Trzeba, abyście wchodzili na wielkie drogi historii nie tylko tu, w Europie, ale na wszystkich kontynentach i wszędzie stawali się świadkami Chrystusowych błogosławieństw: "Błogosławieni, którzy wprowadzają pokój, albowiem oni będą nazwani synami Bożymi" (Mt 5,9).

4. "Błogosławione łono, które Cię nosiło, i piersi, które ssałeś". Na to pozdrowienie kobiety Chrystus odpowiada. Mówi: "Błogosławieni ci, którzy słuchają słowa Bożego i zachowują je" (Łk 11,28). Właśnie to jest celem naszego pielgrzymowania. Po to tutaj przybyliśmy, aby w tej wielkiej młodzieżowej rzeszy słuchać słowa Bożego i spełniać je.

"Ci, których prowadzi Duch Boży, są synami Bożymi" (Rz 8,14). Pani Jasnogórska, przyjmij naszą pielgrzymującą rzeszę do tego szczególnego wieczernika - podobnie jak do jerozolimskiego wieczernika, w którym trwałaś na modlitwie wraz z apostołami, zanim zaczął ich "prowadzić Duch Święty" aż po krańce ziemi.

Przyjmij naszą wielojęzyczną rzeszę, jak wówczas - w dzień Pięćdziesiątnicy - przyjęłaś pielgrzymów z różnych narodów i języków, tak i nas przyjmij. Przyjmij i zechciej być z nami. Zechciej prowadzić nas drogą wiary za Chrystusem - tą drogą, na którą Duch Święty Ciebie najpierw wprowadził.

Uproś nam, aby "pałały nasze serca", jak owym uczniom z Emaus, gdy Chrystus będzie do nas przemawiał, gdy będzie nam "otwierał Pisma" (por. Łk 24,32), aby "wielkie sprawy Boże" (por. Dz 2,11) stawały się w nas i przez nas na nowo udziałem pokolenia, które wkracza w trzecie tysiąclecie dziejów.

""Pójdź za Mną" (por. Mt 19,21), to znaczy właśnie: "Zapuść we Mnie korzenie" - Ja pragnę być glebą urodzajną twojego wzrastania, twojego budowania się w duchu."

 Przemówienie do zakonników i zakonnic zgromadzonych w katedrze kieleckiej

Kielce, 1991-06-03

Drodzy Bracia i Siostry,

1. Witam was i jak najserdeczniej pozdrawiam całą tą głębią, mocą i żarliwością Pawłowych słów z Listu do Kolosan (3,1-4.12-17). Trudno doprawdy znaleźć tekst równie bogaty i równie zaadresowany do was, którzy tutaj reprezentujecie rodziny zakonne z całej Polski. Trudno odczytywać te słowa natchnione, aby "serce nasze nie pałało" (por. Łk 24,32) miłością i wdzięcznością dla Ojca, który "nas uzdolnił do uczestniczenia w dziale świętych w światłości" (Kol 1,12).

Ten "dział świętych" to wszakże szczególne wasze powołanie. Chociaż bowiem jest ono powszechne i skierowane do całego Ludu Bożego, to do was odnosi się w sposób szczególny. Rzec można, iż świętość, dążenie do świętości jest szczególną racją bytu waszych wspólnot, a w tych wspólnotach każdej osoby konsekrowanej.

2. Konsekracja. Dotykamy tutaj pojęcia kluczowego. Jeżeli bowiem do wszystkich ludzi, a bardziej jeszcze do wszystkich ochrzczonych odnosi się to, co Apostoł pisze o "uwolnieniu spod władzy ciemności i przeniesieniu do królestwa Syna umiłowanego" (por. Kol 1,13) - to do was odnoszą się te słowa w sposób szczególny.

Konsekracja osoby - profesja zakonna - to szczególne "zapuszczenie korzeni w Chrystusie" (por. Kol 2,7), aby "na Nim budować całe swe życie i postępowanie" (por. tamże). Kiedy Chrystus mówi: "Pójdź za Mną" (por. Mt 19,21), to znaczy właśnie: "Zapuść we Mnie korzenie" - Ja pragnę być glebą urodzajną twojego wzrastania, twojego budowania się w duchu. We Mnie jest "odkupienie", jest "odpuszczenie grzechów" jako proces duchowego dojrzewania człowieka: odkupienie jako "nowe stworzenie", wszystkie te "skarby mądrości i umiejętności", cała "pełnia łaski i prawdy", dzięki której każdy człowiek może się stać "doskonałym czcicielem Ojca": takim, który czci Boga "w duchu i prawdzie" (por. J 4,23).

3. Apostoł wskazuje na szczególną intensywność tego, co na początku urzeczywistnia się przez chrzest. "Umarliście (...) i wasze życie jest ukryte z Chrystusem w Bogu" (Kol 3,3). Tak, każdy człowiek staje się w sposób sakramentalny uczestnikiem śmierci Odkupiciela, ażeby uczestniczyć w Jego zmartwychwstaniu: w nowym życiu, które to zmartwychwstanie Pana objawia.

To, co w chrzcie jest sakramentem, sakramentalnym początkiem życia w Chrystusie - to w konsekracji zakonnej staje się szczególnym programem życia. Staje się regułą i charyzmatem. Staje się świadectwem i apostolstwem. Jest przepowiadaniem Chrystusa nie tylko słowem, ale samym wyborem życia, sięgającym do najgłębszych wskazań Ewangelii: "Jeśli chcesz być doskonały, idź, sprzedaj, co posiadasz, i rozdaj ubogim, a (...) potem przyjdź i chodź za Mną!" (Mt 19,21): w ubóstwie, w posłuszeństwie, w czystości.

"Umarliście (...) i wasze życie jest ukryte (...) w Bogu" - pisze Apostoł (Kol 3,3). A równocześnie: "Powstaliście z Chrystusem z martwych (...), szukajcie tego, co w górze, nie tego, co na ziemi" (por. Kol 3,1-2).

Jesteście świadkami królestwa, które nie jest z tego świata. Należycie do rodziny tych, którzy "dla królestwa niebieskiego" porzucili wszystko, którzy świadczą wszystkim i wszędzie: "Przemija (...) postać tego świata" (1 Kor 7,31), "niebo i ziemia przemijają, słowo Boże nie przemija" (por.Mk 13,31 ; Łk 21,33).

Bądźcie pozdrowieni wy wszyscy, bracia i siostry, którym Duch Święty pozwala być wśród świata świadkami żywego Boga.

4. Życzę wam owocnego świadczenia zwłaszcza tu, na polskiej ziemi, na tej ziemi, która poprzez pokolenia tak wiele wam zawdzięcza - i która na obecnym etapie swych dziejów tak bardzo waszego świadczenia potrzebuje.

Otóż nie można być świadkiem Boga, jeśli się do Niego nie należy całym sercem. To przede wszystkim starajcie się naśladować w Jezusie Chrystusie: Jego całkowite oddanie Ojcu. Naśladowanie Chrystusa - jak uczy ostatni Sobór - jest przecież najwyższą i ostateczną regułą wszystkich zakonów katolickich (por. Perfectae caritatis, 2).

Naśladujcie zatem samego Chrystusa w Jego absolutnym wsłuchaniu się w wolę Ojca: "Nie szukam własnej woli - mówi Jezus o sobie - lecz woli Tego, który Mnie posłał" (J 5,30). Naśladujcie Jezusa w Jego modlitwie podczas długich godzin spędzanych sam na sam przed obliczem Ojca (por. Mt 14,23; Łk 6,12; 11,1). Naśladujcie Jego całkowite oddanie Ojcu nawet w nocy Ogrójca (por. Mt 26,39) i w godzinie Kalwarii (por. Łk 23,46).

Raz jeszcze życzę wam serdecznie - zarówno każdemu i każdej z was, jak wszystkim waszym wspólnotom - abyście byli dobrymi świadkami Boga. "Tak niechaj świeci wasze światło przed ludźmi, aby widzieli wasze dobre czyny i chwalili Ojca waszego, który jest w niebie" (Mt 5,16).

5. Wiele znojnej pracy czeka was dziś, kochane siostry i drodzy bracia. Ci z was, którzy są katechetami i katechetkami, dobrze wiedzą, że powrót religii do szkół wymaga od was istotnego pogłębienia zarówno kwalifikacji nauczycielskich, jak gorliwości duszpasterskiej. Obyście tylko sprostali temu zadaniu!

Szczególnie wiele waszej ofiarności potrzebuje dzisiaj Kościół w dziedzinie charytatywnej. Rozumiem dobrze, że nie jest rzeczą łatwą odbudować to, co przed kilkudziesięciu laty zostało zniszczone. Zresztą czasy się zmieniły: do niektórych dawnych form nie warto już wracać; ponadto wyrosły nowe potrzeby, nieraz bardzo dotkliwe (na przykład potrzeba zajęcia się ofiarami narkomanii czy dotkniętymi chorobą AIDS). Są też potrzeby, które dziś lepiej dostrzegamy niż dawniej: na przykład potrzeba podania ręki kobiecie w błogosławionym stanie, której trudno przyjąć swoje poczęte dziecko z radością. Jedno jest pewne: zakony, zwłaszcza te, w których powołaniu leży działalność charytatywna czy zajmowanie się trudną młodzieżą, czeka ogromny wysiłek wejścia w realizację swego charyzmatu. Ufam, że nie zabraknie wam zrozumienia i pomocy zarówno pasterzy Kościoła, jak wiernych.

Również zakony powołane szczególnie do głoszenia słowa Bożego i do pracy duszpasterskiej potrzebują odnowy swego charyzmatu. Parafie nie zawsze są w stanie sprostać wszystkim potrzebom religijnym, którym Kościół powinien wychodzić naprzeciw. Właśnie po to między innymi Bóg powołał w swoim Kościele tak liczne zakony, aby nikogo z tych, którzy szukają w Kościele pomocy duchowej, nie spotkał zawód.

Wielu ludzi w Polsce tęskni za głębszym życiem modlitwy. Gdzie, jeśli nie w klasztorach, mają oni znaleźć nauczycieli modlitwy i kierowników duchowych? Życzę ponadto polskim zakonnikom i zakonnicom, aby zastanawiali się nad sposobem odnowienia tej tradycyjnej klasztornej gościnności, która polegała na otwieraniu furty przed ludźmi poszukującymi duchowej odnowy i pogłębienia.

Specjalne słowo kieruję do męskich i żeńskich zakonów ściśle kontemplacyjnych. Wy macie szczególną część w działalności i życiu wierzącego i modlącego się Kościoła. Jesteście jakby na śladach apostołów, którzy oczekując zesłania Ducha Świętego, "trwali jednomyślnie na modlitwie razem z (...) Maryją, Matką Jezusa" (Dz 1,14); na śladach samej Bogarodzicy, która sprawy Syna swojego zachowywała i rozważała w swoim sercu (por. Łk 2,19.51).

Wasze oddanie się Bogu, przeżywanie całego swojego życia jako swoistego dyżuru modlitwy i ascezy ukazuje i wyraża najgłębszą istotę powołania chrześcijańskiego. Jest to wielka łaska dla tego, kto ją otrzymuje, wielka łaska dla Kościoła, bo kontemplacja i umartwienie osób konsekrowanych jest szczególną siłą i gwarantem skuteczności jego apostolstwa. Dlatego też Vaticanum II nazywa was "ozdobą Kościoła i zdrojem łask niebieskich" (Perfectae caritatis, 7).

6. O dwóch wymiarach waszego powołania zakonnego już powiedziałem, pozostał jeszcze wymiar trzeci. Mówiłem o naśladowaniu Chrystusa Pana w Jego posłuszeństwie woli Ojca.

Wynika stąd dla was powinność codziennej troski o własne życie duchowe, konieczność stałej formacji i pracy nad sobą - rzecz jasna, takiej pracy nad sobą, której pierwszym sprawcą jest sam Duch Święty i która swoją skuteczność czerpie ze słowa Bożego oraz sakramentów.

Istnieje jeszcze jeden nie mniej ważny wymiar powołania zakonnego. Kościół powinniście budować, kochane siostry, drodzy ojcowie i bracia, nie tylko we własnym wnętrzu i nie tylko w pracy zewnętrznej, ale również we własnych zakonnych wspólnotach. Przypomniał nam o tym apostoł Paweł we fragmencie Listu do Kolosan, który przed chwilą przeczytaliśmy: "Jako wybrańcy Boży - święci i umiłowani - obleczcie się w serdeczne miłosierdzie, dobroć, pokorę, cichość, cierpliwość" (3,12).

Spróbujcie przyjąć te słowa jako wskazanie Boże, z którym możecie porównać rzeczywistość waszych zakonnych wspólnot, aby coraz bardziej zbliżać się do Bożych oczekiwań. Ten Bóg, który nas powołał, dobrze wie, że jesteśmy słabymi ludźmi.

Chodzi jednak o to, abyście się starali "znosić jedni drugich i wybaczać sobie nawzajem", bo i "Pan wam wybaczy" (por. Kol 3,13). A nade wszystko troszczcie się o "miłość, która jest więzią doskonałości" (Kol 3,14). Jeszcze jedno: "Sercami waszymi niech rządzi pokój Chrystusowy" (Kol 3,15). Jeśli to wszystko przyjmiecie i weźmiecie sobie do serca, to mimo waszych ułomności będziecie prawdziwie zakonnymi wspólnotami.

Drodzy bracia i siostry, tak wielkich celów nie osiąga się przez same tylko postanowienia. Musi was cechować trwałe otwarcie się na dary Boże. "Słowo Chrystusa niech w was przebywa z [całym swym] bogactwem" (Kol 3,16) - przypomina Apostoł. I nie wolno nam słowa Bożego zatrzymywać tylko dla siebie, trzeba się nim dzielić z naszymi braćmi i siostrami: "Z wszelką mądrością nauczajcie i napominajcie się wzajemnie" (por. tamże). Nieocenioną przy tym rolę w budowaniu prawdziwej wspólnoty wiary spełnia cały rytm liturgii i modlitwy, który winien ożywiać każdy dom zakonny. Dla św. Pawła jest czymś oczywistym, że "psalmy, hymny, pieśni pełne ducha" budują w poszczególnych członkach wspólnoty radość wewnętrzną.

7. Zaprawdę wspaniałe są dary Boże! Wszak Jezus Chrystus, którego imię ogarnia całe nasze życie i przez którego zbliżamy się do Ojca, jest Synem Bożym, "przez którego i dla którego wszystko zostało stworzone (...) i w Nim wszystko ma istnienie" (por. Kol 1,16 n.). Jeśli zatem jesteśmy napełnieni Chrystusem - a osoby konsekrowane Chrystus szczególnie chce sobą napełniać - to "w Nim zostaliśmy napełnieni" (por. Kol 2,10) tym wszystkim, co do Niego należy, to znaczy całym Bożym bogactwem - stworzeniem.

Oto najgłębszy sens ślubu ubóstwa. Po to wyzbyliście się własności rzeczy materialnych, aby w Chrystusie cały świat stał się waszą poniekąd własnością: już nie taką własnością, która utrudnia dostęp do Boga, ale własnością według pierwotnego Bożego zamysłu. Kto jest po Bożemu ubogi, otrzymuje cały świat jako miejsce swojego obcowania z Bogiem. Bo cały świat jest stworzony przez Chrystusa i w Chrystusie i Chrystus "podtrzymuje wszystko słowem swej potęgi" (Hbr 1,3). Jeśli zatem należycie do Chrystusa, "wszystko jest wasze" (1 Kor 3,22).

Niech więc to dzisiejsze spotkanie z papieżem pomoże wam, drodzy siostry i bracia - mówię naprzód: siostry, bo jest ich więcej, dużo więcej - niech pomoże wam ożywić wasze śluby zakonne. Umiejcie też całe dzieło stworzenia przyjmować jako wspaniały dar Boży.

8. Osoba konsekrowana, obcując przez Chrystusa z całym dziełem stworzenia w jego pierworodnej głębi i bogactwie, równocześnie jest też przez Chrystusa głęboko "zakorzeniona" w Kościele.

Chrystus wszakże "jest Głową Ciała-Kościoła" (Kol 1,18). Kościoła pielgrzymującego w kierunku eschatologicznych przeznaczeń: Chrystus "jest Początkiem, Pierworodnym spośród umarłych, aby sam zyskał pierwszeństwo we wszystkim. Zechciał (...) [Bóg] aby w Nim zamieszkała cała Pełnia, i aby przez Niego znów pojednać wszystko z sobą (...) wprowadziwszy pokój przez krew Jego krzyża" (Kol 1,18-20).

9. Drodzy bracia i siostry! Wysłuchaliśmy natchnionych słów Listu do Kolosan. Jakże wspaniałe jest - w ich świetle - powołanie każdego chrześcijanina! Jakże wspaniałe jest wasze powołanie!

Czyńcie wszystko, aby wzrok waszej duszy coraz szerzej był otwarty na te "skarby mądrości i umiejętności" (Kol 2,3). Błagajcie też na kolanach, abyście umieli te skarby przybliżać innym - młodym chłopcom i dziewczętom - by znajdowali swą drogę za Chrystusem. Tyle otwarło się pól "gotowych do żniwa". Tak bardzo potrzeba żniwiarzy. Proście! Natarczywie "proście (...) Pana żniwa, żeby wyprawił robotników na żniwo swoje" (Łk 10,2).

Dziś rano spotkałem się w Lubaczowie nie tylko z tamtejszą wspólnotą, ale także z wielu przybyszami spoza granic, nawet z dalekich stron. I tam w szczególny sposób mi się to uświadomiło. Szkoda, że was tam nie było, ale co zrobić - przynajmniej wam przynoszę tutaj echo tamtego spotkania i tamtego doświadczenia, które nie jest tylko lubaczowskie, lokalne - ono sięga w cały Wschód, bardzo doświadczony latami systematycznej, brutalnej ateizacji, bardzo oczekujący, bardzo głodny i spragniony. Zresztą nie tylko Wschód, ale my tu jesteśmy bliżej Wschodu.

I niech świadectwo waszego życia będzie przejrzyste i pociągające! Niech będzie zbawcze - tu, na tej ziemi i wszędzie, gdzie Pan żniwa zechce was posłać!

"Trzeba, abyśmy postawili sobie pytanie: Co nasze pokolenie zrobiło z tym wielkim dziedzictwem? Czy Lud Boży tego Kościoła nadal żyje tradycją apostołów, misją proroków i krwią męczenników? Trzeba, abyśmy na te pytania dali odpowiedź. Trzeba według niej układać przyszłość, aby się nie okazało, że skarb wiary, nadziei i miłości, który nasi ojcowie ustrzegli w zmaganiach i nam przekazali, to pokolenie zatraci uśpione, już nie jak w «Weselu» Wyspiańskiego, snem wolności, ale wolnością samą. Spoczywa na nas wielka odpowiedzialność — za rozwój wiary, za zbawienie współczesnego człowieka i za losy Kościoła w nowym tysiącleciu."

 Homilia wygłoszona na Błoniach 

Kraków, 1999-06-15

1. „Te Deum laudamus: te Dominum confitemur.
Te aeternum Patrem, omnis terra veneratur”.

«Ciebie, Boga, wysławiamy, Tobie, Panu, wieczna chwała.
Ciebie, Ojca, niebios bramy, Ciebie wielbi ziemia cała».

Jakże to wielki dar Opatrzności Bożej, że dziś razem z Kościołem, który jest w Krakowie, mogę włączyć się w ten hymn, jaki niebo i ziemia wznoszą od wieków na chwałę swego Stwórcy, Pana i Ojca!

„Te per orbem terrarum sancta confitetur Ecclesia,
Patrem immensae maiestatis”;
«Ciebie poprzez okrąg ziemi, z głębi serca, ile zdoła,
Głosy ludów zgodzonymi wielbi święta pieśń Kościoła».

Wielki dar, że w tym samym czasie, gdy Kościół na całej ziemi dziękuje Bogu za dwa tysiące lat swego istnienia, Kościół krakowski dziękuje za własne tysiąclecie! Jak nie śpiewać uroczystego „Te Deum”, które dziś nabiera szczególnej treści — wyraża wdzięczność całych pokoleń zamieszkujących Ziemię Krakowską za wszystko to, co wspólnota wierzących wniosła w jej życie. Jak nie dziękować za ten powiew Chrystusowego Ducha, który z Wieczernika rozniósł się po całej ziemi i dotarł nad brzegi Wisły, i nieustannie przemienia oblicze ziemi -tej Krakowskiej Ziemi! Ciebie, Boga, wysławiamy!

Serdecznie pozdrawiam wszystkich jej mieszkańców. Pozdrawiam drogiego kardynała Franciszka, biskupów pomocniczych Jana i Kazimierza, jak również biskupów seniorów Stanisława i Albina. Sercem obejmuję wszystkich kapłanów, osoby konsekrowane, alumnów seminariów duchownych, świeckich katechetów i katechetki. Słowo pozdrowienia kieruję także do władz wojewódzkich i miejskich. Witam serdecznie was, siostry i bracia, którzy zgromadziliście się na krakowskich Błoniach, aby razem z Papieżem celebrować tę milenijną Eucharystię. Pozdrawiam wszystkich, którzy jednoczą się z nami poprzez radio i telewizję. Szczególne wyrazy wdzięczności kieruję do ludzi chorych. Ofiara waszego cierpienia, jaką w jedności z Chrystusem codziennie składacie za wszystkich ludzi, za Kościół i za Papieża, ma wielką wartość w oczach Bożych. Niech na progu nowego tysiąclecia będzie dopełnieniem naszego uwielbienia, przebłagania i prośby.

2. „Te gloriosus Apostolorum chorus,
te prophetarum laudabilis numerus,
te martyrum candidatus laudat exercitus”.

«Apostołów Tobie rzesza, chór Proroków pełen chwały,
Tobie hołdy nieść pośpiesza Męczenników orszak biały».

Apostołowie, prorocy i męczennicy oddają dziś chwałę Bogu. U schyłku pierwszego tysiąclecia przybyli nad brzegi Wisły i posiali ziarno Ewangelii. Po chrzcie Mieszka w 966 roku, przybywali na piastowską ziemię liczni świadkowie, pośród których największą sławą zasłynął Wojciech, biskup Pragi. Według tradycji, nim dotarł nad Bałtyk, aby tam ponieść męczeńską śmierć, zatrzymał się w Krakowie i tu głosił Dobrą Nowinę. Miał nauczać w tym miejscu, gdzie po jego śmierci zbudowano stojącą do dziś świątynię poświęconą jego imieniu. Apostolska działalność i męczeńska śmierć Wojciecha wiąże się z początkami krakowskiego Kościoła jeszcze w innym wymiarze. U jego bowiem grobu narodziła się Metropolia Gnieźnieńska, obejmująca biskupstwa w Kołobrzegu, Wrocławiu i Krakowie. Jeżeli w Gdańsku w sposób szczególny dziękowaliśmy Bogu za życie i dzieło tego wielkiego patrona Polski, to trzeba, abyśmy również w Krakowie mieli we wdzięcznej pamięci tysiącletnie promieniowanie jego świadectwa i męczeństwa.

Wreszcie, u zarania dziejów tutejszego Kościoła rozpala się płomień pasterskiej posługi i bohaterskiej śmierci świętego Stanisława. Kiedy słyszymy w dzisiejszej liturgii słowa Chrystusa: «Ja jestem dobrym pasterzem» (J 10, 11), to wiemy, że za sprawą świętego Stanisława związały się one bardzo ściśle z dziejami Kościoła krakowskiego. Jego heroiczna troska o owczarnię Pana, o owce zagubione szukające pomocy, stała się wzorem, który przez wieki Kościół w tym mieście wiernie podejmował. Kolejne pokolenia przekazywały sobie tradycję niewzruszonego trwania przy Bożym prawie i równocześnie wielkiej miłości do człowieka — tę tradycję, która zrodziła się u grobu Świętego Biskupa ze Szczepanowa.

Jeżeli wracamy dziś do początków i do tych postaci, to po to, by odnowić w sobie świadomość, że korzenie Kościoła na Ziemi Krakowskiej głęboko tkwią w apostolskiej tradycji, prorockiej misji i świadectwie męczeństwa. Do tej tradycji, misji i męczeństwa odwoływały się całe pokolenia i na nich budowały swoją wiarę w ciągu tysiąca lat. Dzięki takiemu odniesieniu Kościół krakowski zawsze pozostawał w ścisłej jedności z Kościołem powszechnym, a równocześnie tworzył swoją własną historyczną osobowość, pisał swoje własne dzieje jako jedyna i niepowtarzalna wspólnota ludzi, którzy uczestniczą w zbawczym posłannictwie Chrystusa.

3. Pozostając w nurcie Kościoła powszechnego, a równocześnie zachowując swą niepowtarzalność, ta wspólnota nadawała kształt historii i kulturze Krakowa, regionu i, można powiedzieć, całej Polski. Cóż może o tym świadczyć wymowniej niż wawelska Katedra? Dziś, gdy głos Zygmunta zdaje się nas zapraszać do nawiedzenia tej matki świątyń Krakowa, tego skarbca historii Kościoła i Narodu, pójdźmy tam w duchowej pielgrzymce. Stańmy pośród jej budowniczych i zapytajmy, jaki fundament kładli pod tę budowlę, że zdołała przetrwać czasy dobre i złe, dając schronienie świętym i bohaterom, pasterzom i władcom, mężom stanu, twórcom kultury i całym pokoleniom Krakowian. Czy tym kamieniem węgielnym nie jest Chrystus, który umarł i zmartwychwstał? Klęknijmy przed tabernakulum w kaplicy Batorego, przed czarnym Krzyżem Jadwigi, przy Konfesji świętego Stanisława, zejdźmy do Krypty świętego Leonarda i odkryjmy na nowo niepowtarzalne dzieje krakowskiego Kościoła, które zrosły się z dziejami miasta i tego kraju. A przecież każdy kościół, każda kaplica zakonna zdaje się mówić o tym samym — o tym, że dzięki tysiącletniej obecności Kościoła ziarno Ewangelii posiane na tej ziemi wydawało obfite owoce w historii podwawelskiego grodu.

Czy nie o tym samym mówi krakowska „Alma Mater”? Czy nie z miłości do Chrystusa i z posłuszeństwa Jego wezwaniu do głoszenia Ewangelii narodom zrodziło się w sercu Świętej Jadwigi Królowej pragnienie utworzenia Wydziału Teologicznego i podniesienia Akademii Krakowskiej do rangi uniwersytetu? Sława tej Wszechnicy w całej Europie przez wieki była powodem chluby krakowskiego Kościoła. Stąd wyszli uczeni tej miary co święty Jan Kanty, Piotr Wysz, Paweł Włodkowic i inni, którzy wywierali niemały wpływ na rozwój myśli teologicznej w Kościele powszechnym. Trudno nie wspomnieć Mikołaja Kopernika, Stanisława ze Skalbmierza, Jana Kochanowskiego i całych zastępów tych, którzy tu wzrastali w mądrości, a umiłowawszy prawdę, dobro i piękno, na różne sposoby dawali świadectwo, iż w Bogu znajdują one swe ostateczne spełnienie. Czym byłby Kraków bez tego owocu wiary i mądrości świętej Jadwigi?

Wrastanie Kościoła w dzieje tego miasta dokonywało się nie tylko w świątyniach, królewskich pałacach i salach wykładowych, ale wszędzie tam, gdzie wierność Ewangelii domagała się świadectwa służby potrzebującym. Dawne annały i współczesne kroniki wiele mówią o parafialnych i zakonnych szkołach, szpitalach i sierocińcach; wiele mówią o małych i wielkich dziełach miłosierdzia, jakie mieszkańcy Krakowa podejmowali, porwani kaznodziejskim zapałem księdza Piotra Skargi, pokornym przykładem świętego Brata Alberta, czy tylu innych świadków czynnej dobroci; wiele mówią o wielkiej trosce Kościoła o życie, o wolność, o godność każdego człowieka, jaką trzeba było okazywać nie szczędząc ofiar w odległej historii, ale także w bliskich naszemu pokoleniu czasach wojny, powojennej udręki i w dobie przemian.

Jeśli dziś wyliczamy owoce dziesięciu wieków istnienia Kościoła w Krakowie, to czynimy to, aby nasze serca zapłonęły wdzięcznością ku Bogu, który przez te dzieje wylewa na swój lud wielorakie łaski. Trzeba, abyśmy przypominali sobie to dobro i byśmy z tym większym zapałem wołali: «Nie nam Panie, nie nam, lecz Twemu imieniu daj chwałę za Twoją łaskawość i wierność!» (Ps 115/113B/, 1), jaką okazałeś za przyczyną Kościoła na tej ziemi.

4. „Tu rex gloriae, Christe.
Tu Patris sempiternus es Filius”.

«Niezmierzonej Ojca chwały, Syna Słowo wiekuiste
Z Duchem wszechświat wielbi cały: Królem chwały Tyś, o Chryste!»

Chrystusowi oddajemy dziś chwałę. Jemu należy się nasza pieśń uwielbienia. Jaką bowiem wartość miałyby owoce istnienia Kościoła, gdyby nie były objawieniem zbawczego dzieła Bożego Syna. Kiedy słyszymy w dzisiejszej liturgii słowa: «Ja jestem dobrym pasterzem» (J 10,11), odkrywamy niejako najistotniejszy motyw naszego dziękczynienia.

«Ja jestem dobrym pasterzem i znam owce moje, a moje Mnie znają, podobnie jak Mnie zna Ojciec, a Ja znam Ojca. Życie moje oddaję za owce» (J 10, 14-15). Chrystus mówi w tych słowach o sobie. To On właśnie jest tym Dobrym Pasterzem. Św. Paweł w Liście do Efezjan pomaga nam niejako zgłębić to, co zawiera się w tym określeniu. Apostoł pisze, że Bóg w swoim Synu «wybrał nas przed założeniem świata, abyśmy byli święci i nieskalani przed Jego obliczem. Z miłości przeznaczył nas dla siebie jako przybranych synów przez Jezusa Chrystusa, według postanowienia swej woli, ku chwale majestatu swej łaski, którą obdarzył nas w Umiłowanym. W Nim mamy odkupienie przez Jego krew — odpuszczenie występków, według bogactwa Jego łaski» (1, 4-7).

Jeżeli Chrystus jest Dobrym Pasterzem i jako jedyny Dobry Pasterz staje się Królem wszystkich pasterzy w Kościele, to dzieje się tak dlatego, że w Nim mieszka miłość, która łączy Go z Ojcem. Przez tę miłość urzeczywistnia się owo Boże wybranie, które Ojciec powziął w stosunku do człowieka przed stworzeniem świata. Przedwieczny i Jednorodzony Syn Boży, stając się Człowiekiem w imię tej właśnie miłości, o to jedno się troszczy: ażeby pomnażać wśród ludzi przybranych synów, którzy odpowiedzieliby przedwiecznemu wybraniu Ojca. Właśnie dlatego jest Dobrym Pasterzem. Daje życie swoje, ażeby ludzi bronić od śmierci, ażeby w nich pomnażać życie. To życie jest w Nim. Przyniósł je z sobą na świat, stając się Człowiekiem, jako dar Ojca. Pragnieniem Chrystusa jako Dobrego Pasterza jest dzielić się tym życiem, obdarowywać nim człowieka, ponieważ tylko w ten sposób — uczestnicząc w Bożym życiu — człowiek, istota śmiertelna, może wyzwalać się od duchowej śmierci. Tak liturgia dzisiejszej uroczystości ukazuje nam niejako najgłębsze korzenie tego, czym jest Kościół krakowski od tysiąca lat na polskiej ziemi. Jest jedynym i niepowtarzalnym urzeczywistnieniem przedwiecznego zamierzenia Ojca, który przez Jezusa Chrystusa w mocy Ducha Świętego napełniał tę wspólnotę Ludu Bożego wielorakim błogosławieństwem duchowym.

Dlatego też, gdy słyszymy dziś Chrystusową przypowieść o dobrym pasterzu, zdajemy sobie sprawę, że te słowa stanowią jakąś miarę, którą należy przykładać do dziejów Kościoła. Chrystus jest Królem pasterzy, a w ciągu dziejów różni pasterze powoływani przez Niego urzeczywistniają Jego królestwo. Tak więc poprzez przypowieść o dobrym pasterzu odsłaniają się nam milenijne dzieje Kościoła krakowskiego. Widzimy wszystkich, którzy przez ten Kościół uczestniczyli w prorockim, kapłańskim i królewskim posłannictwie Chrystusa — cały Lud Boży, który w ciągu tego tysiąclecia stanowił Kościół krakowski.

Widzimy wpierw tych, którzy ze szczególnego mandatu Chrystusa byli pasterzami tego Ludu — biskupów, kapłanów. Stają przed nami święty Stanisław, błogoławiony Wincenty Kadłubek, Iwo Odrowąż, Piotr Wysz, Zbigniew Oleśnicki, Bernard Maciejowski i Adam Stefan Sapieha; stają pośród nas Jan Długosz, święty Jan Kanty i błogosławiony Piotr Dańkowski, i tylu innych biskupów i kapłanów, którzy pozostali nie tylko w pamięci Kościoła, ale również zapisali się w całej narodowej historii i kulturze. Jakże nie wspomnieć tu również zakonów. Już za czasów świętego Stanisława osiedli tu benedyktyni, nieco później cystersi, a po nich przyszły inne zakony i zgromadzenia, które wydawały apostołów i pasterzy na miarę Piotra Skargi, świętego Jacka Odrowąża, błogosławionego Stanisława Kazimierczyka, świętego Maksymiliana, czy świętego Rafała Kalinowskiego.

Jeżeli obejmujemy dziś myślą i sercem wszystkich, którzy jako pasterze urzeczywistniają w tym Kościele królestwo Chrystusa, to w dziejowej perspektywie widzimy nie tylko kapłanów, ale również niezliczone rzesze ludzi świeckich. Stają przed naszymi oczyma władcy i mężowie stanu, którym przewodzą święta Jadwiga i święty Kazimierz, a z nimi prosta służąca — błogosławiona Aniela Salawa i docent Politechniki — sługa Boży Jerzy Ciesielski, a także całe pokolenia rodziców i wychowawców, profesorów i studentów, lekarzy i pielęgniarek, kupców i urzędników, rzemieślników i rolników — ludzi różnych stanów i zawodów. Widzimy też mężczyzn i kobiety, którzy w zakonach oddawali życie Bogu i ludziom. Kiedy dziś patrzymy na wizerunki świętego Brata Alberta i błogosławionej Siostry Faustyny, wiemy, że niejako reprezentują one tych wszystkich, w których odzwierciedlała się w jakiś sposób przypowieść o dobrym pasterzu.

Wszyscy ci znani z imienia i bezimienni ludzie Kościoła swoim życiem, swoją świętością, zwyczajną pracą i cierpieniem nieśli tej ziemi świadectwo o tym, że Bóg jest miłością, że tą miłością ogarnia każdego i prowadzi go po drogach tego świata do nowego życia. Nie ma innej, większej racji do dziękczynienia za tysiącletnie dzieje Kościoła na Ziemi Krakowskiej. Nie ma bowiem większego dobra nad uświęcenie, jakiego z rąk Kościoła doznaje ta ziemia od dziesięciu wieków. «Niech będzie błogosławiony Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa; On napełnił nas wszelkim błogosławieństwem duchowym na wyżynach niebieskich -w Chrystusie» (Ef 1, 3).

Dziś czuję się szczególnie wezwany do tego, aby podziękować tej tysiącletniej wspólnocie pasterzy Chrystusa, duchownych i świeckich, że dzięki świadectwu ich świętości, dzięki temu środowisku wiary, jakie przez dziesięć wieków tworzyli i tworzą w Krakowie, stało się możliwe, by u końca tego tysiąclecia, właśnie nad brzegami Wisły, u stóp wawelskiej Katedry padło wezwanie zmartwychwstałego Chrystusa: Piotrze, «paś baranki moje!» (J 21, 15). I stało się możliwe, że słabość człowieka wsparła się na mocy odwiecznej wiary, nadziei i miłości tej ziemi, i dała odpowiedź: «W posłuszeństwie wiary wobec Chrystusa mojego Pana, zawierzając Matce Chrystusa i Kościoła — świadom wielkich trudności — przyjmuję».

5. „Salvum fac populum tuum, Domine, et benedic hereditati tuae.
Et rege eos, et extolle illos usque in aeternum”.

«Ze Świętymi, w blaskach mocy, wiecznej chwały zlej nam zdroje:
Zbaw, o Panie, lud sierocy, błogosław dziedzictwo swoje!
Rządź je, broń po wszystkie lata, prowadź w niebios błogie bramy,
My w dzień każdy, Władco świata, imię Twoje wysławiamy!».

Wiele burz dziejowych i wiele prób przetrwał Kościół krakowski w swojej historii. Jeśli zatrzymać się tylko na naszym stuleciu, wiemy, że wpierw oparł się niszczycielskiej sile wojny i okupacji, i mimo bolesnych ofiar zachował swoją godność, nade wszystko dzięki nieugiętej postawie księcia kardynała Adama Sapiehy. W powojennym półwieczu Kościół podjął nowe wyzwania, jakie niósł ze sobą totalitaryzm komunistyczny wraz z ateistyczną ideologią. Przetrwał okres prześladowań i nie zatracił siły świadectwa. Głęboka jedność parafii, duszpasterzy i wiernych, wielkie dzieło wychowania religijnego młodzieży i posługa miłosierdzia okazały się wtedy mocnymi filarami, wspartymi na fundamencie głębokiej wiary. Nie sposób nie wspomnieć tu mojego poprzednika na stolicy świętego Stanisława, arcybiskupa Eugeniusza Baziaka.zczególnym nurtem odnowy krakowskiego Kościoła były prace Synodu Duszpasterskiego Archidiecezji w latach 1972-1979. Mam w pamięci to niesłychane zaangażowanie wiernych w zespołach synodal-nych, w pracach poszczególnych komisji i tę gruntowną refleksję całego Kościoła krakowskiego nad samym sobą. To była wielka ocena prze-szłości i teraźniejszości, ale z równoczesnym patrzeniem w przyszłość.

W tym samym duchu teraz, gdy dziękujemy za minioną świetność tego Kościoła, winniśmy jednocześnie patrzeć na dziś i na jutro. Trzeba, abyśmy postawili sobie pytanie: Co nasze pokolenie zrobiło z tym wielkim dziedzictwem? Czy Lud Boży tego Kościoła nadal żyje tradycją apostołów, misją proroków i krwią męczenników?

Trzeba, abyśmy na te pytania dali odpowiedź. Trzeba według niej układać przyszłość, aby się nie okazało, że skarb wiary, nadziei i miłości, który nasi ojcowie ustrzegli w zmaganiach i nam przekazali, to pokolenie zatraci uśpione, już nie jak w «Weselu» Wyspiańskiego, snem wolności, ale wolnością samą. Spoczywa na nas wielka odpowiedzialność — za rozwój wiary, za zbawienie współczesnego człowieka i za losy Kościoła w nowym tysiącleciu.

Dlatego za świętym Pawłem proszę was, bracia i siostry: zdrowe zasady miejcie za wzorzec w wierze i miłości w Chrystusie Jezusie. Dobrego depozytu strzeżcie z pomocą Ducha Świętego, który w was mieszka (por. 2 Tm 1, 13-14). Wnieście go w trzecie tysiąclecie chrześcijaństwa z dumą i pokorą świadków. [Zwracając wzrok ku sanktuarium w Łagiewnikach mówię wam]: przekażcie przyszłym pokoleniom orędzie Bożego miłosierdzia, które upodobało sobie to miasto, aby objawić się światu. U końca dwudziestego wieku świat zdaje się potrzebować tego orędzia bardziej niż kiedykolwiek. Nieście je w nowe czasy jako zaczyn nadziei i rękojmię zbawienia.

Miłosierny Boże, wspieraj swą łaską Twój lud na tej ziemi. Uczyń dzieci tego Kościoła pokoleniem świadków na przyszłe wieki. Spraw, aby w mocy Ducha Świętego Kościół w Krakowie i w całej Ojczyźnie kontynuował dzieło uświęcania, jakie mu zawierzyłeś przed tysiącem lat.

„Fiat misericordia tua, Domine, super nos,
quemadmodum speravimus in te.
In te, Domine, speravi: non confundar in aeternum”.

«W Tobie, Panie, zaufałem, nie zawstydzę się na wieki!»

Nie zawstydzę się! Amen.

"Dla rozumiejących łacinę to znaczy, że mają kwitnąć, ma kwitnąć akademia, ma kwitnąć Uniwersytet Jagielloński w Krakowie."

 Przemówienie do przedstawicieli wyższych uczelni w Polsce

Kraków,. 2002-08-17

Magnificencje, Księża Rektorzy, Księża Profesorzy i Studenci, Panowie i Panie, Panie i Panowie,
Bardzo dziękuję za ten przystanek z Łagiewnik na Franciszkańską, bardzo dziękuję.

Pragnę powiedzieć, że codziennie modlę się za wasze uczelnie, za Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, za Katolicki Uniwersytet Lubelski w Lublinie, a jeszcze także i za Angelicum w Rzymie, za wszystkich rektorów, profesorów i studentów, żyjących i zmarłych. Vivat Academia, vivant professores. Vivant membra quaelibet, vivat membrum quodlibet, semper sit in flore. Dla rozumiejących łacinę to znaczy, że mają kwitnąć, ma kwitnąć akademia, ma kwitnąć Uniwersytet Jagielloński w Krakowie.
Bóg zapłać za wszystko, co od niego otrzymałem, i szczęść Boże na dalsze lata także i w tym nowym miejscu. Szczęść Boże!
To pozdrowienie i te życzenia kieruję do wszystkich uczelni wyższych, do wszystkich uniwersytetów w całej Polsce. Jeszcze raz — szczęść Boże!

"Kościół żyje Eucharystią, z niej czerpie duchowe energie do pełnienia swej misji. Ona daje mu siłę wzrostu, ona go jednoczy. Eucharystia jest sercem Kościoła!"

 Homilia na zakończenie 46. Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego

Wrocław, 1997-06-01

1. Statio Orbis!

Oto 46. Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny osiąga swój moment szczytowy: Statio Orbis! Wokół tego ołtarza jednoczy się dzisiaj duchowo cały Kościół ze wszystkich kontynentów ziemskiego globu. Pragnie on wobec całego świata jeszcze raz złożyć uroczyste wyznanie wiary w Eucharystię i wyśpiewać hymn dziękczynienia za ten niewysłowiony dar Bożej miłości. Zaiste, «umiłowawszy swoich na świecie, do końca ich umiłował» (J 13, 1). Eucharystia jest źródłem i szczytem życia Kościoła (por. Sacrosanctum Concilium, 10). Kościół żyje Eucharystią, z niej czerpie duchowe energie do pełnienia swej misji. Ona daje mu siłę wzrostu, ona go jednoczy. Eucharystia jest sercem Kościoła!

Obecny Kongres wpisuje się organicznie w kontekst Wielkiego Jubileuszu Roku 2000. W programie duchowego przygotowania do Jubileuszu rok obecny poświęcony jest szczególnej kontemplacji Osoby Jezusa Chrystusa: «Jezus Chrystus, jedyny Zbawiciel świata, wczoraj, dziś i na wieki» (por. Hbr 13, 8). Czyż więc w tym właśnie roku mogło zabraknąć tego eucharystycznego wyznania wiary całego Kościoła?

Na szlaku Kongresów Eucharystycznych, który wiedzie przez wszystkie kontynenty, kolejnym etapem jest Wrocław — Polska, Europa Środkowowschodnia. Dokonały się tutaj zmiany, które dały początek nowej epoce w dziejach współczesnego świata. Kościół pragnie w ten sposób dziękować Chrystusowi za dar wolności odzyskanej przez wszystkie te narody, które tak wiele wycierpiały w latach totalitarnego zniewolenia. Kongres odbywa się we Wrocławiu, w mieście bogatym w historię, bogatym w tradycję życia chrześcijańskiego. Archidiecezja wrocławska przygotowuje się do obchodów swojego tysiąclecia. Wrocław jest miastem położonym na styku trzech krajów, które historia bardzo ściśle ze sobą połączyła. Jest poniekąd miastem spotkania, jest miastem, które jednoczy. Tutaj w jakiś sposób spotyka się tradycja duchowa Wschodu i Zachodu. Wszystko to nadaje Kongresowi Eucharystycznemu we Wrocławiu, a zwłaszcza tej Statio Orbis szczególną wymowę.

Obejmuję wzrokiem i sercem całą naszą wielką wspólnotę eucharystyczną, która ma charakter prawdziwie międzynarodowy, światowy. Cały Kościół powszechny obecny jest dzisiaj we Wrocławiu poprzez swoich przedstawicieli. Słowa szczególnego powitania kieruję do wszystkich obecnych tutaj księży kardynałów, patriarchów, arcybiskupów i biskupów, poczynając od mojego legata na ten Kongres, kardynała Angelo Sodano, Sekretarza Stanu. Witam Episkopat Polski pod przewodnictwem Księdza Prymasa. Pozdrawiam w sposób szczególny kardynała Henryka Gulbinowicza, arcypasterza Kościoła wrocławskiego, który tak wielkodusznie podjął się zadania goszczenia u siebie tego wielkiego wydarzenia, jakim jest Kongres. Ta wielkoduszność jeszcze bardziej okazuje się w tej chwili, kiedy przyszło mu Statio Orbis celebrować w deszczu.

Cieszę się bardzo z uczestnictwa w tej celebrze również innych naszych braci chrześcijan. Dziękuję im za to, że przybyli, aby wspólnie wziąć udział w naszej modlitwie. Wyrażam wdzięczność Kościołom prawosławnym za przysłanie swoich przedstawicieli. Dziękuję drogiemu metropolicie Damaskinosowi, który reprezentuje umiłowanego brata Patriarchę ekumenicznego Bartłomieja I. Obecność ta jest świadectwem naszej wiary i potwierdza naszą nadzieję, że ujrzymy dzień, gdy będziemy mogli, w pełnej wierności woli naszego Pana, uczestniczyć wspólnie w tym samym kielichu. Dziękuję metropolicie Teofanowi, który reprezentuje drogiego Patriarchę Moskwy Aleksego II.

Witam i pozdrawiam kapłanów, rodziny zakonne męskie i żeńskie. Witam was wszystkich, drodzy pielgrzymi, przybyli nieraz z bardzo odległych zakątków ziemi. Witam was, drodzy rodacy z całej Polski. Pozdrawiam także tych wszystkich, którzy w tym momencie łączą się z nami duchowo poprzez radio i telewizję na całym świecie. Zaiste, jest to prawdziwie Statio Orbis! Wobec tej wspólnoty eucharystycznej o rozmiarach planetarnych, jaka w tym momencie otacza ołtarz, trudno oprzeć się głębokiemu wzruszeniu.

2. «Oto wielka tajemnica wiary!»

Aby zgłębić tajemnicę Eucharystii, trzeba ciągle na nowo powracać do wieczernika, tam gdzie w Wielki Czwartek miała miejsce Ostatnia Wieczerza. W liturgii dzisiejszej św. Paweł mówi właśnie o ustanowieniu Eucharystii. Zdaje się, że jest to najstarszy zapis mówiący o Eucharystii, wcześniejszy od zapisu ewangelistów. Św. Paweł w Liście do Koryntian pisze: «Pan Jezus tej nocy, kiedy został wydany, wziął chleb i dzięki uczyniwszy połamał i rzekł: To jest Ciało moje za was [wydane]. Czyńcie to na moją pamiątkę! Podobnie, skończywszy wieczerzę, wziął kielich, mówiąc: Ten kielich jest Nowym Przymierzem we Krwi mojej. Czyńcie to, ile razy pić będziecie, na moją pamiątkę! Ilekroć bowiem spożywacie ten chleb albo pijecie kielich, śmierć Pańską głosicie, aż przyjdzie» (1 Kor 11, 23-26). Głosimy śmierć Twoją, Panie Jezu, wyznajemy Twoje zmartwychwstanie i oczekujemy Twojego przyjścia w chwale.

Słowa te zawierają sam rdzeń tajemnicy eucharystycznej. Odnajdujemy w nich to, czego codziennie jesteśmy świadkami i uczestnikami, gdy sprawujemy i przyjmujemy Eucharystię. Jezus dokonuje w wieczerniku przeistoczenia. Mocą Jego słów, chleb — zachowując zewnętrzną postać chleba — staje się Ciałem Chrystusa, wino zaś — zachowując zewnętrzną postać wina — staje się Jego Krwią. Oto wielka tajemnica wiary!

Sprawując tę tajemnicę nie tylko ponawiamy to, co Chrystus uczynił w wieczerniku, ale także wchodzimy w misterium Jego śmierci. «Głosimy śmierć Twoją» — śmierć odkupieńczą. «Wyznajemy Twoje zmartwychwstanie!» Jesteśmy prawdziwie uczestnikami Triduum Sacrum i Nocy Paschalnej. Jesteśmy uczestnikami zbawczego misterium Chrystusa i oczekujemy Jego przyjścia w chwale. Wraz z ustanowieniem Eucharystii weszliśmy w czas ostateczny, w czas oczekiwania na drugie i ostateczne przyjście Chrystusa, kiedy dokona się sąd nad światem, a zarazem wypełni się dzieło odkupienia. Eucharystia o tym wszystkim nie tylko mówi. W Eucharystii wszystko to jest sprawowane — to wszystko się w niej dokonuje. Zaiste, jest ona wielkim, największym sakramentem Kościoła. Kościół sprawuje Eucharystię, a równocześnie Eucharystia tworzy Kościół.

3. «Ja jestem chlebem żywym» (J 6, 51).

Przesłanie Ewangelii Janowej dopełnia liturgicznego obrazu tej wielkiej eucharystycznej tajemnicy, którą dzisiaj sprawujemy w szczytowym momencie Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego we Wrocławiu. Słowa z Ewangelii św. Jana to wielka zapowiedź Eucharystii po cudownym rozmnożeniu chleba, jakie miało miejsce w pobliżu Kafarnaum. Wyprzedzając niejako czas, zanim Eucharystia zostanie ustanowiona, Chrystus objawia, czym ona jest. Mówi tak: «Ja jestem chlebem żywym, który zstąpił z nieba. Jeśli kto spożywa ten chleb, będzie żył na wieki. Chlebem, który Ja dam, jest moje ciało za życie świata» (J 6, 51). A kiedy te słowa wywołały sprzeciw wielu słuchaczy, wówczas Jezus rzekł: «Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Jeżeli nie będziecie spożywali Ciała Syna Człowieczego i nie będziecie pili Krwi Jego, nie będziecie mieli życia w sobie. Kto spożywa moje Ciało i pije moją Krew, ma życie wieczne, a Ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym. Ciało moje jest prawdziwym pokarmem, a Krew moja jest prawdziwym napojem. Kto spożywa moje Ciało i Krew moją pije, trwa we Mnie, a Ja w nim» (J 6, 53-56).

Słowa te mówią o samej istocie Eucharystii. Oto Chrystus przyszedł na świat, aby obdarzyć człowieka życiem Bożym. Nie tylko głosił Dobrą Nowinę, ale także ustanowił Eucharystię, która ma do końca czasów uobecniać Jego odkupieńcze misterium. A wybrał jako środek wyrazu elementy natury — chleb i wino, pokarm i napój, które człowiek musi spożywać, ażeby utrzymać się przy życiu. Eucharystia jest właśnie takim pokarmem i napojem. Ten pokarm zawiera w sobie całą moc Chrystusowego odkupienia. Człowiek, ażeby żyć, potrzebuje pokarmu i napoju. Człowiek, ażeby osiągnąć życie wieczne, potrzebuje Eucharystii. Jest to pokarm oraz napój, który przemienia życie człowieka i otwiera przed nim horyzont życia wiecznego. Spożywając Ciało i Krew Chrystusa człowiek, już tu na ziemi, nosi w sobie zalążek życia wiecznego, gdyż Eucharystia jest sakramentem życia w Bogu. Mówi Chrystus: «Jak Mnie posłał żyjący Ojciec, a Ja żyję przez Ojca, tak i ten, kto Mnie spożywa, będzie żył przeze Mnie» (J 6, 57).

4. «Oczy wszystkich zwracają się ku Tobie, a Ty karmisz ich we właściwym czasie» (por. Ps 145 [144], 15).

W pierwszym czytaniu dzisiejszej liturgii Mojżesz mówi nam o Bogu, który karmi swój lud podczas wędrówki przez pustynię do Ziemi Obiecanej: «Pamiętaj na wszystkie drogi, którymi cię prowadził Pan, Bóg twój, przez te czterdzieści lat na pustyni, aby cię utrapić, wypróbować i poznać, co jest w twym sercu (...) On żywił cię na pustyni manną, której nie znali twoi przodkowie, chcąc cię utrapić i wypróbować, aby ci w przyszłości wyświadczyć dobro» (Pwt 8, 2. 16). Ten obraz ludu wędrującego po pustyni, jaki wyłania się z przytoczonych słów, przemawia również do nas, zbliżających się do końca drugiego tysiąclecia od narodzenia Chrystusa. Mieszczą się w tym obrazie wszystkie ludy i narody całej ziemi, a zwłaszcza te, które cierpią głód.

W czasie dzisiejszej Statio Orbis trzeba koniecznie przywołać na myśl całą «geografię głodu», która obejmuje wiele miejsc na ziemi. W tym momencie miliony naszych braci i sióstr cierpi głód, a wielu z nich z głodu umiera — zwłaszcza dzieci! W epoce niebywałego rozwoju techniki i nowoczesnej technologii dramat głodu jest wielkim wyzwaniem i oskarżeniem! Ziemia jest w stanie wyżywić wszystkich. Dlaczego więc dzisiaj, pod koniec XX stulecia, tysiące ludzi ginie z głodu? Konieczny jest tutaj w skali światowej jakiś poważny rachunek sumienia — rachunek sumienia ze sprawiedliwości społecznej, z elementarnej międzyludzkiej solidarności.

Wypada przypomnieć prawdę podstawową, że ziemia jest Boża, a wszystkie jej bogactwa Bóg oddał w ręce człowieka, ażeby on używał ich w sposób sprawiedliwy, by służyły dobru wszystkich. Takie jest przeznaczenie dóbr stworzonych. Przemawia za tym samo prawo natury. W czasie niniejszego Kongresu Eucharystycznego nie może zabraknąć naszego solidarnego wołania o chleb w imieniu tych wszystkich, którzy cierpią głód. Wołanie to kierujemy najpierw do Boga, który jest Ojcem całej ludzkiej rodziny: «Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj!» Ale kierujemy je także do ludzi polityki i ekonomii, na których spoczywa odpowiedzialność za sprawiedliwy rozdział dóbr w skali światowej i w skali poszczególnych krajów: trzeba wreszcie położyć kres pladze głodu! Niech solidarność weźmie górę nad niepohamowaną chęcią zysku i nad stosowaniem tych zasad rynku, które nie biorą pod uwagę niezbywalnych praw ludzkich.

Na każdym z nas ciąży cząstka odpowiedzialności za ten niesprawiedliwy stan. Każdy z nas jakoś o głód i biedę innych się ociera. Umiejmy dzielić się chlebem z tymi, którzy go nie mają lub mają go mniej od nas! Umiejmy otwierać nasze serca na potrzeby braci i sióstr, którzy cierpią z powodu nędzy i niedostatku! Czasem wstydzą się do tego przyznać, ukrywając swoją biedę. Trzeba ku nim dyskretnie wyciągnąć bratnią, pomocną dłoń. To także jest lekcja, jaką daje nam Eucharystia — chleb życia. Streścił tę lekcję bardzo wymownie św. brat Albert, krakowski biedaczyna, który swoje życie poświęcił służbie najuboższym. Mawiał często: «Trzeba być dobrym jak chleb, który dla wszystkich leży na stole, z którego każdy może dla siebie kęs ukroić i nakarmić się, jeśli jest głodny».

5. «Ku wolności wyswobodził nas Chrystus» (Ga 5, 1).

Tematem Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego we Wrocławiu jest wolność. Zwłaszcza tutaj, w tej części Europy, przez długie lata boleśnie doświadczanej zniewoleniem totalitaryzmu nazistowskiego i komunistycznego, wolność ma szczególny smak. Już samo słowo «wolność» wywołuje tutaj mocniejsze bicie serca. Z pewnością dlatego, iż w minionych dziesięcioleciach trzeba było za nią płacić bardzo wysoką cenę. Głębokie są rany, które po tamtej epoce pozostały w duszach ludzkich. Wiele jeszcze czasu upłynie, zanim się zabliźnią.

Kongres zachęca nas, aby spojrzeć na wolność człowieka w perspektywie Eucharystii. Śpiewamy w hymnie kongresowym: «Ty zostawiłeś nam dar Eucharystii, by ład wewnętrznej tworzyć wolności». Jest to bardzo istotne stwierdzenie. Mówi się tu o «ładzie wolności». Tak, prawdziwa wolność wymaga ładu. Ale o jaki ład tutaj chodzi? Chodzi przede wszystkim o ład moralny, ład w sferze wartości, ład prawdy i dobra. W sytuacji pustki w dziedzinie wartości, gdy w sferze moralnej panuje chaos i zamęt — wolność umiera, człowiek z wolnego staje się niewolnikiem — niewolnikiem instynktów, namiętności czy pseudowartości.

To prawda, ład wolności buduje się w trudzie. Prawdziwa wolność zawsze kosztuje! Każdy z nas musi ciągle od nowa ten trud podejmować. I tu rodzi się następne pytanie: Czy człowiek może ów ład wolności zbudować sam, bez Chrystusa, czy nawet wbrew Chrystusowi? Pytanie niezwykle dramatyczne, ale jakże aktualne w kontekście społecznym przesyconym koncepcjami demokracji inspirowanej ideologią liberalną! Usiłuje się bowiem dzisiaj wmówić człowiekowi i całym społeczeństwom, iż Bóg jest przeszkodą na drodze do pełnej wolności — że Kościół jest wrogiem wolności, że wolności nie rozumie, że się jej lęka. Jest tutaj jakieś niesłychane pomylenie pojęć! Kościół bowiem nie przestaje być w świecie głosicielem ewangelii wolności! To jest jego misja. «Ku wolności wyswobodził nas Chrystus» (Ga 5, 1)! Dlatego chrześcijanin nie lęka się wolności, przed wolnością nie ucieka! Podejmuje ją w sposób twórczy i odpowiedzialny, jako zadanie swojego życia. Bo wolność nam dana jest przez Boga, jest nam nie tylko przez Boga dana, jest nam także zadana! Ona jest naszym powołaniem: «Wy, bracia — pisze Apostoł — powołani zostaliście do wolności» (por. Ga 5, 13). A to, że Kościół jest wrogiem wolności, jest jakimś szczególnym chyba nonsensem tu, w tym kraju i na tej ziemi, wśród tego narodu, gdzie Kościół tyle razy dowiódł, jak bardzo jest stróżem wolności! I to zarówno w minionym stuleciu, jak i w obecnym, jak i w ostatnim pięćdziesięcioleciu. Jest stróżem wolności, bo Kościół wierzy, że do wolności wyzwolił nas Chrystus.

«Ty zostawiłeś nam dar Eucharystii, by ład wewnętrznej tworzyć wolności». Na czym polega ów ład wolności, wzorowany na Eucharystii? W Eucharystii Chrystus jest obecny jako Ten, który siebie daje w darze człowiekowi, jako Ten, który człowiekowi służy: «Umiłowawszy swoich, do końca ich umiłował» (por. J 13, 1). Prawdziwą wolność mierzy się stopniem gotowości do służby i do daru z siebie. Tylko tak pojęta wolność jest prawdziwie twórcza, tak pojęta wolność buduje nasze człowieczeństwo, tak pojęta wolność buduje prawdziwe więzi międzyludzkie. Buduje i jednoczy, a nie dzieli! Jak bardzo tej jednoczącej wolności potrzeba światu, potrzeba Europie, potrzeba Polsce!

Chrystus w Eucharystii pozostanie po wszystkie czasy niedościgłym wzorem postawy «pro-egzystencji», to znaczy postawy bycia dla drugiego, dla drugiego człowieka. Chrystus cały był dla swego Ojca niebieskiego, a w Ojcu — dla każdego człowieka. Sobór Watykański II wyjaśnia, iż człowiek odnajduje siebie, a również pełny sens swojej wolności, właśnie poprzez bezinteresowny dar z siebie samego (por. Gaudium et spes, 24). Dzisiaj, podczas tej Statio Orbis, Kościół zaprasza nas, abyśmy weszli do tej eucharystycznej szkoły wolności, abyśmy wpatrzeni z wiarą w Eucharystię stali się budowniczymi nowego, ewangelicznego ładu wolności — wewnątrz nas samych, a także w społeczeństwach, w których przyszło nam żyć i pracować.

6. «Czymże jest człowiek, że o nim pamiętasz, czym syn człowieczy, że o niego się troszczysz?» (por. Ps 8, 5).

Gdy kontemplujemy Eucharystię, ogarnia nas wielkie zdumienie wiary nie tylko nad tajemnicą Boga i Jego miłości bezgranicznej, lecz również nad tajemnicą człowieka. Wobec Eucharystii cisną się spontanicznie na usta owe słowa psalmisty: «Czymże jest człowiek, że tak o niego się troszczysz?» Jak wielką wartość ma w oczach Bożych człowiek, skoro sam Bóg karmi go swoim Ciałem! Jak wielką przestrzeń kryje w sobie ludzkie serce, skoro wypełnić ją może tylko Bóg! «Stworzyłeś nas bowiem dla siebie — wyznaje św. Augustyn — i niespokojne jest nasze serce, dopóki w Tobie nie spocznie» (Confessiones, I, 1, 1).

Statio Orbis! Cały Kościół oddaje Ci dzisiaj, Chryste, szczególną cześć i uwielbienie. Chryste, Odkupicielu człowieka, Chryste, ukryty w Eucharystii. Cały Kościół wyznaje publicznie swoją wiarę w Ciebie, który stałeś się dla nas Chlebem życia. I składa Ci dzięki za to, że jesteś z nami, Bogiem-z-nami, naszym Emanuelem!

«Twoja cześć, chwała, nasz wieczny Panie, po wieczne czasy niech nie ustanie! Tobie dziś dajem, z rzeszą tych ludzi, pokłon i pienie, my, Twoi słudzy.

Dziękując wielce Twej wielmożności za ten dar zacny Twej wszechmocności, żeś się darował nam, nic niegodnym, w tym Sakramencie nam tu przytomnym». Amen!

"Chrystus, który objawia niezmierzone miłosierdzie Boga, żąda od nas tego samego, nawet w obliczu poważnego grzechu."

 Przemówienie do biskupów amerykańskich

Rzym, 2004-05-14

Drodzy Bracia Biskupi!

1. «Bóg, będąc bogaty w miłosierdzie, przez wielką swą miłość (...), razem z Chrystusem przywrócił [nas] do życia» (Ef 2, 4-5). Tymi słowami św. Pawła serdecznie witam biskupów Kościoła w Kalifornii, Newadzie i na Hawajach, przybyłych tu z wizytą ad limina Apostolorum. Kontynuując rozważania na temat munus sanctificandi biskupów, pragnę skupić się na potrzebie głębokiego nawrócenia serca i umysłu, stanowiącego nieodzowny warunek rozwoju życia chrześcijańskiego, do którego wzywam cały Kościół. Jestem przekonany, że ciągłe oczyszczanie się oraz głęboka odnowa zaowocują większym uznaniem dla uświęcającej misji Kościoła i sprawią, że Kościół śmielej będzie składał profetyczne świadectwo w społeczeństwie amerykańskim oraz na całym świecie.

2. Każdy członek Kościoła jest pielgrzymem na drodze osobistego uświęcenia. Poprzez chrzest człowiek uzyskuje dostęp do świętości samego Boga, zostaje wszczepiony w Ciało Chrystusa i staje się świątynią Ducha Świętego. Jednakże świętość to nie tylko dar, ale również zadanie, które wypływa z wiary i stanowi jej istotny element, które kształtuje całe życie chrześcijanina (por. Novo millennio ineunte, 30). Przynaglana wyraźnym nakazem naszego Pana — «albowiem wolą Bożą jest wasze uświęcenie» (1 Tes 4, 3) — wspólnota wierzących winna pogłębiać świadomość, iż świętość najlepiej wyraża tajemnicę Kościoła (por. Novo millennio ineunte, 7) i umacnia pragnienie dawania «wspaniałego świadectwa» (Lumen gentium, 39).

Jako biskupi musicie być przewodnikami tej duchowej pielgrzymki prowadzącej do świętości. Wasza posługa biskupia dla Kościoła, którą cechuje dążenie do świętości osobistej oraz powołanie do uświęcania innych, jest współuczestnictwem w posłudze samego Jezusa i przyczynia się do budowania Jego Kościoła. Wymaga to stylu życia, w którym bezwzględnie odrzuca się wszelką pokusę przepychu, dążenia do kariery czy wzorowania się na świeckich modelach zarządzania. Musicie bowiem składać świadectwo o kenozie Chrystusa poprzez troskę duszpasterską, pokorę i prostotę życia (por. Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 387; Ecclesia in America, 28). Postępując w obecności Pana Jezusa, będziecie wzrastać w świętości przeżywanej wespół z waszymi kapłanami i ludem oraz dla nich wszystkich, będziecie budzić w nich pragnienie życia zgodnie z wysokimi ideałami chrześcijańskimi i staniecie się ich przewodnikami w naśladowaniu Chrystusa.

3. Wiarygodność głoszenia przez Kościół Dobrej Nowiny jest ściśle związana z dążeniem jego członków do osobistego uświęcenia. Kościół stale potrzebuje oczyszczenia, a zatem musi nieustannie iść drogą pokuty i odnowy (por. Lumen gentium, 8). Wola Ojca niebieskiego, by wszyscy wierzący byli uświęceni, zostaje wyrażona z mocą przez Syna w Jego podstawowym nauczaniu: «Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię» (Mk 1, 15). Podobnie jak Piotr, który odważnie powtórzył ów nakaz w Dniu Pięćdziesiątnicy (por. Dz 2, 38), tak i wy macie obowiązek głosić kerygmatyczne wezwanie do nawrócenia i pokuty, dawać świadectwo o bezgranicznym miłosierdziu Boga oraz kierować do wszystkich ludzi wezwanie do pojednania i nadziei, które stanowi centrum Ewangelii (por. Pastores gregis, 39).

Ze szczególną odwagą należy dziś stawić czoło kryzysowi związanemu z utratą poczucia grzechu, przed którym ostrzegałem cały Kościół już na początku mojego pontyfikatu (por. Reconciliatio et paenitentia, 18). Choć widoczne są wszędzie skutki grzechu — chciwość, nieuczciwość i korupcja, rozpad więzi międzyludzkich i wykorzystywanie drugiego człowieka, pornografia i przemoc — to osłabło jednocześnie poczucie osobistej grzeszności. W jego miejsce pojawiła się niepokojąca kultura obwiniania i oskarżania, w której dominuje zemsta, a nie poczucie sprawiedliwości, i która nie potrafi przyznać, że każdy człowiek nosi w sobie ranę, którą w świetle wiary nazywamy grzechem pierworodnym (por. tamże, 2).

Św. Jan przypomina nam: «Jeśli mówimy, że nie mamy grzechu, to samych siebie oszukujemy» (1 J 1, 8). Grzech stanowi integralną część prawdy o osobie ludzkiej. Uznanie, że jesteśmy grzesznikami, to pierwszy i niezbędny krok pozwalający wrócić do uzdrawiającej miłości Boga. Ze względu na tę rzeczywistość obowiązek biskupa, jakim jest ukazywanie smutnej i niszczącej obecności grzechu, zarówno u poszczególnych osób, jak i w całych wspólnotach, wiąże się w istocie z posługą nadziei. Nie tylko nie jest ona niczym złym, ale umacnia ludzi wierzących w postanowieniu odrzucenia zła i przyjęcia ideału miłości oraz pełni życia chrześcijańskiego. Śmiało głośmy więc, że wcale nie jesteśmy syntezą naszych słabości i porażek! Jesteśmy syntezą miłości, jaką obdarza nas Bóg Ojciec, i potrafimy stać się obrazem Jego Syna!

4. Trwały pokój i harmonia, upragnione przez poszczególnych ludzi, rodziny i całe społeczeństwo, staną się naszym udziałem jedynie dzięki nawróceniu, które jest owocem miłosierdzia oraz warunkiem autentycznego pojednania. Spoczywa na was jako biskupach trudny, lecz przynoszący satysfakcję obowiązek głoszenia prawdziwie chrześcijańskiej wizji pojednania. Prawdopodobnie żadna opowieść nie ukazuje lepiej głębokiego dramatu metanoi niż przypowieść o synu marnotrawnym. W jednym z dokumentów zamieściłem obszerny komentarz do tej przypowieści (por. Dives in misericordia, 5-6). Syn marnotrawny to w pewnym sensie każdy człowiek. Wszyscy możemy ulec pokusie odejścia od Ojca, a potem stracić godność i zaznać upokorzenia oraz wstydu; zarazem jednak wszyscy możemy odważnie wrócić do Ojca, który przyjmuje nas z miłością przerastającą sprawiedliwość i wyrażającą się w miłosierdziu.

Chrystus, który objawia niezmierzone miłosierdzie Boga, żąda od nas tego samego, nawet w obliczu poważnego grzechu. W gruncie rzeczy miłosierdzie «stanowi podstawową treść orędzia mesjańskiego Chrystusa oraz siłę konstytutywną Jego posłannictwa» (tamże, 6) i dlatego nigdy nie można go odrzucać w imię pragmatyzmu. Właśnie ta ojcowska wierność cechującej go miłosiernej miłości pozwala przywrócić synowską więź z tym synem, który «był umarły, a znów ożył» (Łk 15, 32). Jako pasterze waszej trzody musicie być przeniknięci taką właśnie miłosierną miłością — a nigdy zwykłą uprzejmością — gdy pochylacie się «nad każdym synem marnotrawnym, nad każdą ludzką nędzą, nade wszystko zaś nad nędzą moralną, nad grzechem» (Dives in misericordia, 6). W ten sposób wydobędziecie dobro ze zła, przywrócicie życie tam, gdzie panuje śmierć, i objawicie na nowo prawdziwe oblicze miłosierdzia Ojca niebieskiego, tak potrzebne w naszych czasach.

5. Drodzy bracia, pragnę szczególnie wezwać was, byście zachęcali do korzystania z sakramentu pokuty. Jest on ustanowiony przez Boga, i Kościół sprawuje w nim duszpasterską posługę pojednania. Sakrament ten jest «jedynym zwyczajnym sposobem umożliwiającym wiernym pojednanie z Bogiem i Kościołem» (Katechizm Kościoła Katolickiego, 1484). Choć nie można zaprzeczyć, że wielu ludzi odnosi się do wielkiej mocy tego sakramentu z obojętnością, to jednocześnie widać, że zwłaszcza osoby młode chętnie dają świadectwo o płynących z niego łaskach oraz jego przemieniającej sile. W tej pokrzepiającej sytuacji ponownie zwracam się z apelem bezpośrednio do was i do waszych kapłanów: starajcie się z większą ufnością, bardziej twórczo i wytrwale przedstawiać ten sakrament i ukazywać ludziom jego wartość (por. Novo millennio ineunte, 37). Czas spędzony w konfesjonale to czas poświęcony służbie duchowemu dziedzictwu Kościoła oraz zbawieniu dusz ludzkich (por. Reconciliatio et paenitentia, 29).

Jako biskupi macie szczególny obowiązek częstego przystępowania do sakramentu pojednania, by otrzymać dar tego miłosierdzia, którego szafarzami sami zostaliście ustanowieni (por. Pastores gregis, 13). Wezwani do ukazywania oblicza Dobrego Pasterza oraz — co się z tym wiąże — do kształtowania w sobie Serca Chrystusowego, musicie bardziej niż inni ludzie utożsamić się z żarliwym wołaniem Psalmisty: «Stwórz, o Boże, we mnie serce czyste i odnów w mojej piersi ducha niezwyciężonego» (Ps 51 [50], 12). Jestem pewien, że uświęceni łaskami, które płyną z regularnego korzystania z sakramentu pojednania, będziecie zachęcać waszych braci kapłanów oraz wszystkich wiernych do odkrycia na nowo pełnego piękna tego sakramentu.

6. Dzielę się z wami tymi refleksjami w poczuciu braterskiej więzi i zapewniam, że modlę się za was, którzy staracie się ukazywać wartość uświęcającej i jednającej misji Kościoła w waszych wspólnotach kościelnych oraz obywatelskich. Przesłanie nadziei, które głosicie światu, jakże często gnębionemu przez grzech i cierpiącemu na skutek różnych podziałów, na pewno zaowocuje świeżym zapałem i nowym pragnieniem życia chrześcijańskiego! Polecam was opiece Maryi, Matki Jezusa, w której dokonuje się pojednanie Boga z ludzkością. Wam wszystkim oraz waszym kapłanom, diakonom, osobom zakonnym i wiernym z waszych diecezji z serca udzielam Błogosławieństwa Apostolskiego.

"Niech Wszechmogący Bóg błogosławi waszym wysiłkom i niech wszystkim ludziom dodaje odwagi oraz siły, by umieli uznać prawdę, sprawiedliwość, miłość i wolność za prawdziwe filary pokoju."

 Przemówienie do uczestników kolokwium nt. prawdy, sprawiedliwości, miłości i wolności.

Rzym, 2003-12-02

Drodzy Przyjaciele!

Serdecznie witam wszystkich uczestników kolokwium na temat: «Prawda, sprawiedliwość, miłość, wolność — filary pokoju». W szczególności witam sekretarza Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego abpa Piera Luigiego Celatę oraz przewodniczącego Organizacji Islamskiej Kultury i Środków Przekazu z Teheranu, ajatollaha Mahmouda Mohammadiego Araqiego. Dziękuję obu tym instytucjom za inicjatywę zorganizowania, już po raz czwarty, tego kolokwium.

Szczególnie paląca jest dziś potrzeba dialogu, zrozumienia i współpracy między wielkimi religiami świata, zwłaszcza między chrześcijaństwem a islamem. Religia ma bowiem za zadanie budowanie mostów między osobami, narodami i kulturami; ma być znakiem nadziei dla ludzkości. Zwracam się z apelem do was i do wszystkich ludzi dobrej woli, abyście wraz ze mną głosili nieustannie, że nigdy nie wolno wykorzystywać świętego imienia Boga, by nawoływać do przemocy bądź terroryzmu i propagować nienawiść czy dyskryminację.

Jestem przekonany, że wasz wytrwały dialog i współpraca, których wymownym przykładem jest obecne kolokwium, w znacznym stopniu pomogą chrześcijanom i muzułmanom stawać się coraz skuteczniejszymi narzędziami pokoju w naszym świecie. Niech Wszechmogący Bóg błogosławi waszym wysiłkom i niech wszystkim ludziom dodaje odwagi oraz siły, by umieli uznać prawdę, sprawiedliwość, miłość i wolność za prawdziwe filary pokoju.

"Tylko pokój pozwala żywić nadzieję na przyszłość. Dlatego też wasza misja ma służyć tworzeniu braterskich relacji między poszczególnymi ludźmi i całymi narodami."

 Przemówienie do nowych ambasadorów przy Stolicy Apostolskiej

Rzym, 2004-05-27

Szanowni Państwo!

1. Witam was z radością z okazji prezentacji listów, które akredytują was jako ambasadorów nadzwyczajnych i pełnomocnych waszych krajów: Surinamu, Sri Lanki, Mali, Jemenu, Zambii, Nigerii i Tunezji. Dziękuję za przekazanie mi pełnych kurtuazji słów od głów państw, które reprezentujecie, i proszę, abyście i wy złożyli im w moim imieniu najlepsze życzenia pomyślności zarówno w życiu osobistym, jak i wypełnianiu ich ważnej misji w służbie kraju. Za waszym pośrednictwem pozdrawiam władze publiczne i zwierzchników religijnych waszych krajów oraz wszystkich ich mieszkańców. Korzystam z waszej obecności w Watykanie, by złożyć serdeczne życzenia wspólnotom katolickim w waszych krajach i wszystkim waszym rodakom.

2. Ze wszystkich kontynentów docierają do nas nieustannie niepokojące wiadomości dotyczące naruszania praw człowieka. Wynika z nich, że ludzie, mężczyźni, kobiety i dzieci, są torturowani, że poważnie znieważa się ich godność, co jest sprzeczne z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka (por. art. 5). Czyny te ranią i znieważają całą ludzkość. Nie możemy milczeć ani tolerować tych zbrodni, ponieważ każdy człowiek jest naszym bratem w człowieczeństwie. Wszyscy ludzie dobrej woli, zarówno sprawujący władzę, jak i zwyczajni obywatele, muszą zrobić wszystko, co w ich mocy, aby szanowano każdego człowieka.

3. Dziś apeluję do sumień naszych współczesnych. Należy bowiem formować właśnie sumienia, aby już nigdy więcej nasi bracia w człowieczeństwie nie byli ofiarami niedopuszczalnych aktów przemocy i aby wszyscy ludzie zabiegali o przestrzeganie najbardziej podstawowych praw każdej osoby. Nie będziemy mogli żyć w pokoju ani nasze serca nie zaznają pokoju, dopóki godność wszystkich ludzi nie będzie szanowana. Solidarność z wszystkimi ludźmi jest naszą powinnością. Pokój nie zapanuje, jeżeli my wszyscy — a zwłaszcza wy, dyplomaci — nie podejmiemy starań o to, by każdy człowiek na ziemi był szanowany. Tylko pokój pozwala żywić nadzieję na przyszłość. Dlatego też wasza misja ma służyć tworzeniu braterskich relacji między poszczególnymi ludźmi i całymi narodami.

4. Waszym rządom, wszystkim mieszkańcom waszych krajów oraz całej ludzkości życzę zatem pokoju. A wam, w chwili gdy rozpoczynacie tę szlachetną misję przy Stolicy Apostolskiej, składam najlepsze życzenia, prosząc o obfitość Bożych błogosławieństw dla was, waszych rodzin, waszych współpracowników i narodów, które reprezentujecie.